Hollanda Kültürü

*Bu yazı 2018 Ağustos ayında güncellenmiştir.*

Hollanda yaklaşık 17 milyon nüfuslu, özellikle doğayı seviyorsanız, muhtemelen çok beğeneceğiniz bir ülke. 

Hem coğrafya olarak, hem yaşayış, hem de inanç olarak Türkiye'den ayrıldığı için, oldukça enteresan da bir kültürü var. Bu yazıda biraz Hollanda'daki hayata, kültüre, topluma değinmek istedim; zira, oldukça eğlenceli. :)

Bisiklet Mevzusu

Öncelikle 'Hollanda' deyince, aklıma 'bisiklet' geliyor. Gerçekten genci-yaşlısı ("ÇOK yaşlı" yani) hemen herkesin en gözde ulaşım aracı bisiklet burada. Hatta bazen bazı "iri" insanlar görüyorum; o nasıl kondisyon, o nasıl ciğer kapasitesi. Gerçekten artık DNA'larına işlenmiş bu olay.

Yollarda bisikletler için de birçok tabela, hemen her sokakta bisiklet yolları göreceksiniz. Bisikletinizi daima yolun sağ tarafından sürmelisiniz, -ki aksi takdirde otomobil, bisiklet veya yaya, trafik cezası alırsanız şaşırmayın. Ayrıca alt çeneyi açık bırakacak kadar uçsuz bucaksız bisiklet park yerleri de sürekli karşınıza çıkacak, bisikletsiz yaşamak neredeyse imkansız burada. 

Hollanda'da bisiklet hırsızlığı da oldukça yaygın, bu nedenle bisikletinizi iki-üç farklı kilitle güvenli bir yere bırakmanız iyi olur. Ayrıca bazı bisikletlerde bildiğimiz fren kolları yok; pedalları arkaya çevirdiğinizin zaman fren işlevi görüyor. Ben çocukken bisiklete bindiğimde, örneğin yokuş aşağı gidiyorsam o pedal çevirmek gerekmeyen "boş zamanı" pedalları geri-boşa çevirerek geçirirdim. Burada birkaç kere dalgınlıktan aynı hareketi yapayım dedim, durdu tabii bisiklet.

Ayrıca şu kitaplardan tanıdığımız sağa döneceksen sağ kolunu, sola döneceksen sol kolunu kaldırıp diğer araçlara işaret vermek, buradaki bir diğer bisiklet kurallarından. Hollanda kadınları ise bisiklet sürerken ortalama iki çocuk, alışveriş poşetleri ve iş çantasını birlikte taşıyabilmeleriyle ünlü. :)

Bu da benim kızla pazardan dönerken. :)

Evler

Hollanda'da adeta çirkin ev yok. Müstakil evler oldukça fazla, hepsi de biblo gibi. Hollanda'da evler ile ilgili söylenecek en ilginç şey, aynı zamanda birer "müze" olmaları. :) 

İşin şakası bir yana, Hollandalıların hemen hiçbiri perde kullanmaz. Daha doğrusu, perdeleri sonuna kadar açarlar. Böylece evlerin içini müze gibi izleyebilirsiniz; tabii sahibi ile göz göze gelmeseniz iyi olur. :) Yine çoğu Hollandalı pencerelere önlerini büyük vazolar, saksılar, çiçekler, biblolar ve"dev gibi" mumluklar koyarak dekore eder. 

Genelde, akşam saatlerinde evlerde parlak avize ışıkları görmezsiniz. Hemen her evin içinden loş bir ışık gelir, akşamları mum kullanmayı çok severler. Bu nedenle pencere önlerinde birçok şamdan da görebilirsiniz.

Çiçekler

Eğer benim gibi çiçekleri çok seviyorsanız, muhtemelen Hollanda'yı da çok seveceksiniz. Meşhur lalelerin yanı sıra, birçok çiçek çeşidini, temel satış noktaları dışında marketlerde bulmak da mümkün.

Bahar aylarında açılan ve "Avrupa Bahçesi" ismiyle de tanınan Keukenhof Bahçesi'ne ise mutlaka gitmenizi öneririm. Her yıl yaklaşık 7 milyon çiçek soğanı ekilen bu devasa bahçe, baharda çiçeklerden yapılma bir gökkuşağına dönüşüyor. Danışmanlarımdan biri olan Madelon "Ben Hollandalıyım; ama her yıl mutlaka Keukenhof'a gidip, ilk kez gitmişim gibi büyüleniyorum." diyor.

Hollanda Toplumu

Hollandalılar gerçekten hoş insanlar. Buraya gelmeden önce, genelde "soğuk" olarak nitelendirildiklerini duyup okumuştum. Fakat bence tam kıvamındalar. 

Öncelikle hemen her Hollandalı ondan yardım istemeniz takdirinde size seve seve yardım eder; hatta size eşlik eder, sizi sorduğunuz yere götürür (Eh tamam, çok uzak bir yer değilse tabii.) veya bir şey aradığınız belliyse gelip yardıma ihtiyacınız var mı diye sorar. 

Aile bağları gayet kuvvetlidir, cümbür cemaat toplanmayı severler. Sanılanın aksine yaşları yakın  olarak çok çocuk yaptıkları normal bir durumdur. Genç bir kadının etrafında peşpeşe yaşlardaki 3 çocuk görmeniz klasik bir karedir. 

Bence Hollanda için en büyük yanılgı; herkesin çok medeni, mükemmel, akıllı falan olduğunu sanmak. Hollandalıların da cahili, afedersiniz "salağı", kötü kalplisi veya garibi var. 

Mesela beğendiğimiz bir yer vardı, ev baktık öylesine taşınır mıyız falan diye, sonradan öğrendik ki çok dindar bir bölgeymiş ve pazar günü dinen çalışmak iş yapmak araba sürmek bile çok ters karşılanırmış. Nijkerk, Vaassen bölgeleri yine dindar sayılan yerlerden, baya kızlar pantolon giymez tadında insanlar çoğunluktaymış. Bunları oralı Hollandalı bir arkadaşımdan öğrendim bu arada, "mışmış" değil yani.

Sonra Hollandalılarla ilgili önemli bir toplumsal şey "tokkies" denen insanlar. Yani çok genellersek hantal, devamlı elinde birayla gezen, bağırarak konuşan, kahkah kuhkuh kapı önlerinde oturan meraklı melahat tipler. Bunlar da bildiğiniz Hollandalı ve "alt kalite insan" gibi bir tanım kullanıyorlar açıklarken. Yani her gördüğümüz Hollandalıyı dedemiz sanmıyoruz. :)

Halkın hemen hepsi İngilizce bilir. Çok yaşlı bir teyze aniden İngilizce döktürmeye başlarsa, bu durum Hollanda için çok normaldir. Elbette onlar da bazen heyecanlanıyorlar konuşurken veya mükemmel düzeyde döktürmüyorlar, ama herkeste "derdini anlatacak" İngilizce vardır diyebilirim.

En matrak özelliklerinden biri, selamlaşırken birbirlerini üç kere öperler. Bana bunun çok komik gelmesinin nedeni, Bursa'da da üç kere öpülmesiydi.

Hollanda'da nakit para kullanımı azdır; genelde her şey kartlarla ödenir.

Genel Türkiye'ye göre pahalıdır; fakat yine de "şaka gibi ucuz" olan şeyler görmek de mümkün oluyor.

Hollanda Mutfağı

Yok. Yani ne desem? Kızartmalar, hazır, donmuş yiyecekler çoğunlukta. Birkaç ünlü çorbaları ve basite indirgersek bir çeşit ünlü patates püreleri var; fakat onun dışında "yemek" olarak zengin bir mutfakları yok doğrusu.

Hollanda'da bilindiği gibi birçok Türk yaşıyor. Genelde Morokkolu ve Faslılarla birlikte "takılıyorlar". Ayrıca gördüğüm kadarıyla, Hollandalılar da Türk restoranlarını seviyor; Endonezya mutfağı da tercih edilenler arasında.

Hollanda'nın hemen her tarafı doğal ormanlarla, yeşilliklerle, oksijen dolu bir doğa ile kaplıdır. Yolları temizdir, sokakları maket gibidir, düzenlidir.

Hollanda dünyadaki en uzun boy ortalamasına sahip ülkedir; kadınların boy ortalaması 1.71 iken erkeklerinki 1.82. Ve evet, gerçekten uzunlar.

Hollanda, dünyadaki "en kaliteli" eğitim sistemine sahip olan ülkelerden biri. Okur-yazar oranı ise %99.

Hollanda marketlerinde birçok sebzeyi yıkanmış ve hatta hazır doğranmış olarak bulmanız mümkün; zaman kazanmak için yapılan bir uygulama imiş.

Burada da tazeden meyveleri içinde meyveli yoğurt paketi. Marketlerde çok pratik şeyler var gerçekten.

  Hollanda biraz "net" bir ülke. İnsanlar düşündüklerini söyler, gerçekten direkttirler, çalışmayan bedelini öder, çalışan karşılığını alır. Devletin sizden alacağı 1 Euro olması, sizin devletten alacağınız 1 Euro'nuz olması ile aynı önemi taşır. Kısacası biraz "ne kadar ekmek, o kadar köfte" ülkesidir, yaşanılasıdır.

Bunun yanında, toplum gereği eskisine nazaran biraz daha yalnızlaşmak da olasıdır. Eski sosyalliğinizi belli bir yaştan sonra yeni arkadaş edinmek çok da kolay olmadığı için bulamayabilirsiniz. Ya da her daim görünmez bir mesafe hissedebilirsiniz. Bir de gayet iyi insan da olsalar kültür farkı olduğu için ister istemez zamanın durduğu küçük anlar yaşanıyor. Mesela çok sevdiğimiz bir Hollandalı arkadaş var, cidden samimiyiz böyle; onlara gitmiştik ilk kez, eşi börek gibi bişey yapmış. Sıcak böreği elimize verdi, döke döke yedik, peçete falan getirmedi, ne bileyim garip anlar yaşandı. :D 

Çok basit bir örnek ama adam "bilmiyor", senin alıştığın sofralarda kültürde büyümemiş, bu fark keskin olduğu için de bu tarz anlar çok oluyor. Bir de tabii onlar bize geldiklerinde çok da abartmadan güzel bir sofra kurduk çay masası gibi. Herhalde azıcık utanmış olabilirler. :p Yani ilk kez ev ziyaretine gelene tek çeşit yapılmaz sonuçta hehe yaşasın Türklük. :) Biraz yalnızlaşacaksınız büyük ihtimalle - daha siz size olacaksınız ama bunlara takılmazsanız daha kolay adapte olursunuz kısacası.

*

En temel noktaları ile Hollanda Kültürü'nü bu şekilde özetleyebilirim. Bu arada yarın Amsterdam'da olacağım. Kısa zaman içinde Amsterdam hayatını, sanatını, sokak lezzetlerini ve daha birçok mutlu başlığı Melerence'de görmek pek mümkün.

Tot ziens!

Melis

*Bu yazı 2018 Ağustos ayında güncellenmiştir.*